वाम्बुले राई भाषामा नेपाल लकडाउन डायरी : कोरोना भाइरसख्वा पौम्वाल कुडुगोता लिबालिका

मातृभाषा विचार / ब्लग
गणेश वाम्बुले राई

कोरोना भाइरस न्वा नेपाल लकडाउन

कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) हिम्मेइख्वा नेपाल सरकारख्वा ‘लकडाउन’ (आचुइ भानाभाता हाल्सिपिसि आहिप्चाम) पौमेइ सुम (३) दिन दुम्मे । थाच्चुम २०७६ चैत ११ गते सोङबार भ्यानि ६ बजेल्वाङ आम दुम्सै य्वामेइ बाःम । आमपाराख्वा कुडुल्वास बाक्चाम दुम्मे देसाख्वा आचुइख्वा ब्अिम्बुन्चो आतिमेइ थि । तिवाइँ चिनङा हुवेइ प्रान्तङा उहान ओब्बेइ ख्वाल्बो सहरल्वा बुक्तुमेइ कोरोना भाइरसख्वा बडेख्वाल सिसि तुमिमे । चाकुम ख्वाख्वाल्बो देसल्वा ख्याल्सि तुम्मुम्मे । इम देसल्वाम सरकारख्वा नागरिकतिचो, बिदेसितिचा भानाभाता हाल्सिपिसि आगामुम्मेइ योर थ्वाइसिमेइ थि ।

इक नेपालङा ग्वाया देस भारतल्वाइ आम भाइरसख्वा ख्याल्मुम्मे । इल्वाङ भारत सरकारख्वा देस लकडाउन पौमे । इक नेपाल इम भाइरसख्वा आख्याल्तु देसाख्वा ब्अिम्सिस आफ्वा । बिदेसल्वा बाक्चो नेपालितिचो नेपाल लिम्तिस बाम्मे । ल्वातिस बाम्मे । चाकुम देसल्वाम मुयोतिचोइ नेपाल उतिस् बाम्मे । लिम्तिस बाम्मे । आम भाइरस ब्अके बुक्तुमेइ बेलाल इक सरकारख्वा ड्अ्वाबुल तिल्याम फिक्तुमाख्वा बाःमे । आल आमाइ आबा । भाइरस आबुक्तु देसै लाबिम ठाच्चाम पौमे ।
आब्अिम्बुन्चो पाराख्वा आति ब्अिम्साख्वाइ ड्आङ्मा हजिकट आबामेइल्वाङ इसपुचाम स्याम्दा । इक नेपाल सरकारख्वा ब्अकेल्वास आम नेपाल उडिचो मुयोतिचो कडा जाँच पाचाम पौमेइ तिङ आम्सेसारो आदुम्किसो । तिवाइँ थाम्सेति चैत ११ ल्वाङ १८ गते भ्यानिसम्बा लिबालिबा कुडुगोता बाक्चाम दुम्किमेइ बाःम ।

बडेख्वाल्से सरकारि कार्यालयतिचो ठेसिमेइ बाःम । निजि कार्यालयतिचोइ ठेसिमेइ बाःम । उङ आः खासि पाति कार्यालय कान्तिपुर पब्लिकेसन्स तिमे । कर्मचारितिचो बिदा बाम्मेइ बाःम । पत्रिका १२ लपनाङा छापै दुम्चो दुम्मेइख्वा बडेजन पत्रकारतिचो छुट्टि गाकिम्मेइ बाःम । इस्तिमाख्वा १० गतेल्वाङ कोठाल्वास बाङ्मेइ बाःम ।

उङ्गु ललितपुर महानगरपालिका वडा नं.१४ नखिपोट टामल्वा बाकुमे । उङ बाकुमेइ कुडु सुम तलाम बाःम । कुडुङा बाइराम ख्वाल्बो किम्सुल निकै भाना बाःम । फुरिबारि बाःमे । सिमन्टि न्वा लुङख्वा छापै पामुन्चो डुब्लो बाःम । पुर्बो हिचो कुडु सिकुवा, डुब्लो फाँटिलो बाःमे । ड्आम्बि पुर्बोपट्टि डुब्लो भानाल लिम्बुङा कुडु बाःमे । इस्तिमाख्वा सडक आहिम । रिम्सिमेइ बाःम । आम कुडुङा रुङग्यापट्टि लुङ ल्याब्बुन्चो ह्वाम्बो ड्अ्वा ठाचाम ठाउँ बाःम । इमप्याठ्ठोङ पच्छिमपट्टि नौठाल आम कुडु घडेरिस्याङ ह्वाम्बो वाल्खा बाःमे । इमचै कान्छा तावाङा तिमे । इल्वा नसपाति, अम्बकङा रुख बाम्मे । इल्वास उङ सागसब्जि फुङ्कुमेइ बाःम । इम पुमना घरपटि उमोख्वा ब्ओः तुल्मुम्मेइ बाःम । तुल्चो मुयो उमो न्वा उपोतिचो चै सोः आब्आमि । ब्आब्आङ्गेइ आखाम्बि । ख्वाल्बो सारिङ्मो चै साडिके स्याति ब्अुकुम ।

भाया ल्यावाल्वा उङ बाकुमे । उङ्गु, आः ङेबे, आन्चुक राइचि इल्वाङ आः स्यार्मे बाकुमे । क्वाल कोठाल्वा स्यार्मे, क्वाल्वाल राइचि । क्वाल्वाल उङ डेवा–ङेबे (वाच्वा–ब्अिच्वा) बाङ्चुकुम क्वाल ख्वाल्बो हेपा ख्वाक्ति कोठा बाःम । स्यार्मे ८४ थोचे ब्लान्डिमेइ बाःम । गुजिउमो दुम्सि तुम्सुम ।

खाचिल्वाम तलाल्वा खोटाङल्वाम बाजि कावा, आङ ङेबे, आङ ब्अिने न्वा च्वाइमे बाम्मे । कावाङा ङेबे इतिबेला द्याल ल्वामेइ बाःम । भाता तोला कुडुङा धनि उपो न्वा उमोन्वा बाङ्चिमे । उपो ९२ थोचे दुम्सितुम्सुमेइ बाःम । इस्तिमाख्वा भानाभाता निक्खो हाल्सिपिसि आचाप्तु । क्वालोक्वालचोट बाइरा हाल्मे कुब्जा टिसै । आङ जाहान उमोइ ६९ थोचे दुम्सि तुम्सुम । बुढिमुयो निकै तकडा बाःम । आम कुडु आङ माइला राइचिङा तिमे । आङ माइला राइचि–च्वाइमे युकेल्वा बाम्मे । कान्छा राइचि–च्वाइमे क्यानाडाल्वा बाम्मे । मुयो बाजि बाहुन तिम्मे । रान्चो बाम्मे ।

नक्खुखोला दच्छिनल्वाङ उत्तरपट्टि बगै दुम्चो बाःम । आमुङ बाकुमेइ नक्खुखोलाल्वाङ पुर्बोपट्टिम ताम तिम । आम उङ बाकुमेइचै कान्तिपुर कोलोनि ल्वाचाम लामपुम्ना तिम । नखिपोट ओब्बेइ तामल्वाङ पच्छिम डाँडाल्वा । क्वालोक्वालोख् लभडाँडाइ वाच्चे रैछा । आम तामल्वाङ उत्तर फेटेपट्टि ब्अिने व्याकुल माइला बाःम । इमेल्वाङ चिकाप भाना तिखेदेवल पिपलपुमल्वा पाचि अविनाथ राईङा कुडु बाःम । त्यापिपि पाचि न्वा याङ्चोनिम्फा दस मिनेट भाना–आम्ना बाकुमेइ बाःम ।
आम कोरोना भाइरसख्वा पौमल ड्आम्बिस चिचिरि गार्जासेरा, चार्जा फुलि, खाम्सि, तिल्याम, ग्याँस, काकु ब्लाति च्वाब्बुन्चो बाःम । काकुचै इन्दारल्वाइ बामेइख्वा इम्यास तुचाम बुक्तुम बाःम । ड्आङ्माइ तोला आब्अ्वार्चाम, चाकुइ आचाम्चाम देचो मत पुकुमेइ बाःम । ब्लेकिचेकिङ क्वालनिस दिन नौठाङ र्वाम्किङोइ आमाइ आर्वा देचो ब्अिम्साङ बाकुमे । उनुइ इमस्यास ब्अिम्निम ह्वाला ।

 

ड्आम्बिम दिन– क्वाल (१)
सरकारख्वा आचुइ बाइरा आब्अ्वार्चाम देमेइ बाःम । इस्तिमाख्वा त्याङ आचुइ सडकल्वा आब्अ्वार्चाम देसाख्वा कुडुल्वा बाक्चो मुयोख्वा मत पुकुमेइ बाःम । याकाभ्यानि कान्तिपुर न्वा दि काठमाण्डु पोस्ट पत्रिका ख्वाल्बो किम्सुल (मेन गेट) पुम्ला माल्डुङ्मे । इल्वाङ आचुइ उसि आग्वाक्चाम, ड्आङ्माइ आल्वाचाम देसाख्वा साँचो पाङ्कुमेइ बाःम ।

ड्आम्बिम दिन तिमाख्वा दुध ब्लाच्चो मुयोइ आब्ला । दुध आब्लातु । इम भानाल पुर्बोपट्टि सडकल्वा मुयोतिचो हालिम्मेइ हिम्मे । मोटरसाइकल, मोटरतिचो चलै पाम्मेइ हिम्सिम । तिवाइँ उङचै तोला आब्अ्वार्कु ।

राइचि इकस्वाम, उङ्गु इल्वाङ कावा चिरन्जिबि न्वा निस घन्टा क्यारेमबोर्ड चाम्दो पुकुमे । अफिसल्वा खासि देमुन्चो मुयोतिचो चेलाडाला पासाख्वा सम्चार ¥याक्चाम तिमे । तिवाइँ अफिसल्वाङ छुट्टि ग्वाक्बिमेइल्वाङ थ्यापु फुरफुर आपुचाम देसै बाङ्मे ।

इम दिन फोन पाउम्मेइ मुयोतिचो– सीताकुमारी राई (बिएन), पर्वत पोर्तेल (पत्रकार), यज्ञश (पत्रकार), यहाङ लाओती (लेखक), टंक उप्रेती (पत्रकार), समिम मियाँ अन्सारी (अध्यक्ष, मुस्लिम आयोग), बिष्णुमाया ओझा (अध्यक्ष, समावेशी आयोग), व्याकुल माइला, बाबुराजा चित्रकार तिम्मे ।

याङचोमे सेमिका राई एसएलई रोगख्वा पौमाक अस्पतालल्वा उग्गार पाइसाङ बाःम । आङ्गुलाइ दक्षिण कोरियाल्वा बाक्चो वाम्बुले राडुतिचोख्वा ४ लाख ९३ हजार ६ सय रुपे सहयोग मैपाब्बाख्वा व्याकुल माइला न्वा सिता राई न्वा दिङचिमेइ योर दुम्मे ।

आम दिन मोबाइल्वा निसग्वाड आबाक्चो योर उलाङ दुम्मेइ ठ्वाइसिमे । क्वालचै ‘काठमान्डुल्वाम नर्भिक अस्पतालल्वा निसजना कोरानाख्वा सिम्मे’ देचो । इस देचो उःच्वा मुयो भक्तपुरल्वाङ पुलिसख्वा चुम्सि तुमिमे । इल्वाङ क्वालचै ब्अिःच्वाङा स्वान्ढोम बाक्चो ‘त्याँस राति बारो बजे सेनाख्वा कोरोना भाइरस सरै आदुम्चो ओखोति सेनाख्वा हेलिकप्टरल्वाङ फुस्साङ बाम्मे, इस्तिमाख् आचुइ कुडुल्वाङ बाइरा आब्अ्वार्काने’ देमेइ ठ्वाइसिम । इमचै अमेरिका तिम थाल्वाङ अपलोड पाम्मेइ देम्मेइ बाःम । इम उलाङ दुम्माख नौठाङ नर्भिक अस्पताल न्वा नेपाली सेनाख्वा प्रेस विज्ञप्ति ब्अ्वार्सा झुट्ठो योर देसाख्वा खन्डन पाम्मेइ बाःम । रान्चो योरल्वाङ आरान्चो योरचै धावा ब्राइसिम देम्मे ।

(चाकुम नौठाङ …..)

Leave a Reply

Your email address will not be published.