–गनेस वाम्बुले
व्याकुल माइला ‘पाचि’ वाच्चाम् के ‘पापमाइला’ वाच्चाम् ?
त्याँपिपि द्यालल्वाम् द्वा¥वाङ्चा याङ्चो, याङच्वामेतिड् आन् पापा, मामा चेला पासाङ् बाम्मे । आस्याङ् ? आस्याङ् देन्चामल् खोलिगैराल् पेसल दाजुख्वा डा ‘पाचि’ वातुम् । बरपुमल्वा रौता दिदिख्वाइ पाचिस् वातुम् । ज्याम्पे दाजुख्वा चै ‘पापमाइला’ वातुम् ।
व्याकुल माइला द्यालल्वा ब्लाम्वाल ‘कान्छा’ ओब्बेइ थ्वाइसिम् । क्वाक्वाल्वाक् ‘माइला’ ओब्बे । उङचै आस वास्साख् सैनो पाचाम् ? देसाख् याङ्चो, याङच्वामेतिड् अलमलै दुमिम् । क्वाक्वाल्वाक् डा व्याकुल माइलाङा ड्अि आचिक्बि या । व्याकुल माइला देमुन्चो रास्ट्रियसालाङ ¥याक्चो मुयो देसाख्वाङ सेइबिम् ।
व्याकुल माइला आचु तिइ ?
व्याकुल माइला ओखलढुंगा जिल्ला मानेभन्ज्याङ गाउँपालिका वडा नं.६ सोकोप्टार द्यालल्वा ज्वाल्मेइ तिम् । ग्ल्वाकु भातालाम पुम्लाम कुडुल्वा ज्वाल्मेइ तिम् ।
आङ ड्अि प्रदिपकुमार राई तिम् । वाम्बुले राडुल्वा द्वा¥वाङ्चा पाछाल्वाम तिम् ।
पापाङा ड्अि मानबहादुर राई न्वा मामाङा ड्अि धनलछ्मि राई तिम् । पापान् मामान् क्वाल ताबे रुपासरि न्वा क्वाल तावा प्रदिपकुमार ब्वाँचिमेइ तिम् । इस्तिमाक् प्रदिपकुमार कान्छा ओब्बेइ तिम् ।
आल चिक्चाम योर या बाःम । नुम्बो क्वाल उःच्वाख्वा आक्वालजना ब्अिचो ब्लातिवाइँ ड्अुचो थि । कानुनख्वा आप्वाच्चो थि । त्याङचै क्वाल उःच्वाख्वा क्लाब ब्अिःच्वाङा बिहेपासि हिप्चो कानुन ब्लामेइ बाःम ।
मानबहादुर राईख्वा सुम (तिन) बिहे पाइसिमेइ तिम् । जेठि जाहान् हर्कसरि राडुमे तिम् । मानबहादुर न्वा हर्कसरिन् निसजन ताबा ब्वाङ्चिम् । जेठा नरेसकुमार इल्वाङ कान्छा दिलिपकुमार बाङ्चिम् ।
मानबहादुरख्वा क्वालनै बिहे पाइसिमेइ बाःम । मैरति राई बाःम । आमपट्टिचै तावाताबे आमाइ आदुमि । आमपाराख् मानबहादुरङा जेठि जाहान हर्कसरि, माइलि जाहान धनलछ्मि न्वा कान्छि जाहान मैरति तिम्मे । धनलछ्मि चै २०३० सालल्वास साम्सै ल्वामे । मानबहादुरङा तावा नरेस, प्रदिप इल्वाङ दिलिप बाम्मे । नरेसल्वाङ नौठाङ ज्वाल्चो ताबे रुपा तिमे । मामा फाल्टो तिमाक् प्रदिप कान्छो ओब्बेइ तिम ।
योर आमस्याम बाःम
प्रदिप बेबाल्वाङ्से बडेख्वाल योर ब्अिम्चो मुयो तिम् । बडेख्वाल योर आस्वाचो, त्वामल्वाचै च्वाप्चो । मुयोबिल् आरान्चो योर आस्वाचो । बेबाल्वाङ्से रान्चो परैप्वाचो । त्वामल्वाम योरतिचो ¥याक्चो । इम आङ बानिख्वा पौम्वाल त्वामल्यावा (कविता) ¥याक्चो दुम्मे । प्रदिपख्वा २०४६ सालल्वा एस.एल.सि. (स्कुल लिभिङ सर्टिफिकेट) पास पौमेइ तिम् । श्री भगवती माध्यमिक विद्यालय मानेभन्ज्याङ, ओखलढुंगाल्वाङ ।
इल्वाङ बडेख्वाल परैपाचा ह्वाँपो द्याल काठमान्डु उडिमेइ तिम् । नेपाल ल क्याम्पसल्वाङ आइ.एल. (इन्टरमिडियट ल) पासै पौमे । इल्वाङ इम क्याम्पसल्वाङसे बि.एल. (ब्याचलर्स इन ल) पास पौमे । इल्वाङ एम.पि.ए. (मास्टर्स इन पब्लिक एड्मिनिस्ट्रेसन) पास पौमेइ बाःम ।
काठमान्डु उडिमाख् प्रदिपकुमार राईख्वा ‘व्याकुल माइला’ देसाख् साहित्यिक ड्अि पाइसिम । व्याकुल माइला देःचो ड्अिल्वाङ कविता, गजल, सालाङ, मुक्तकतिड् बाजियोर न्वा वाम्बुले राडु योरल्वा छापै दुम्मे । साहित्यकार मुयोख्वा आम व्याकुल माइला देन्साख्वा चिचिर सेइबिम् ।
नेपालल्वा २०६२÷६३ सालल्वा ख्वाल्बो १९ दिने जनआन्दोलन दुम्मे । इम आन्दोलनल्वा सात राजनीतिक दल, माओवादि, आदिवासि जनजाति, दलित, मुस्लिम सप्पै सप्पै मुइम्मे । पत्रकार, वकिल, साहित्यकार, प्राध्यापक, जेइजिवा, मजदुरतिड् मुइम्मे । इल्वाङ आम देसल्वाम ह्वाँपोतन्त्र (राजतन्त्र) योइसिम् । गणतन्त्र ब्लाइसिम् । एबो सरकार मुइबिम् ।
ह्वाँपो योइसिमेइल्वाङ ‘श्री मान् गम्भिर नेपाली प्रचण्ड प्रतापी भूपति….’ देन्चो रास्ट्रिय सालाङ पासि प्लेइसिमे । इमङा ठाउँल्वा एबो सालाङ प्रुइचा सरकारख्वा सुचना पौमे । इम खासिल्वा १ हजार २ सय ७२ जना कवितिचोख्वा रास्ट्रिय सालाङ प्रुइबिमाख्वा ब्वाक्बिमे । इम रास्ट्रिय सालाङ ब्वाक्चोतिचोल् व्याकुल माइलाख्वा प्रुइतुमेइ ‘सयौं थुँगा फूलका हामी एउटै माला नेपाली….’ चाकुमेल्वा ठेरान्चो देन्साख्वा य्वाम्मे । इल्वाङ इम सालाङ संगितकार अम्बर गुरुङख्वा संगित फिक्तुमे । बडेख्वाल सालाङ प्वाजिवा, प्वाजिमेख्वा स्वर ग्वाक्बिमे । इल्वाङ बल्ला व्याकुल माइला आम देसल्वाम रास्ट्रिय सालाङ ¥याक्जिवा मुयो देन्साख् सेइबिमेइ तिम् ।
प्रदिपकुमार राईख्वा पापाङ सुमजना राइचितिचोल माइला तिङ्म देसाख्वा ‘व्याकुल माइला’ ड्अि पाइसिमेइ तिम् । २०६२÷६३ ड्आम्बिस् ज्वाल्साख् द्यालल्वास प्रदिपकुमार देन्साख् सेइचोख्वा कान्छा ओब्बेइ तिम् । साहित्यल्वा ‘व्याकुल माइला’ देन्साख् सेइचो इल्वाङ नौठाङ ज्वाल्चोतिचोख्वा माइला तिम् देसाख् सेइबिमेइ तिम् । इस्तिमाख् पाचि वातिवाइँ प्रदिपकुमारसे तिम् । पापमाइला वातिवाइँ प्रदिपकुमारसे तिम् ।
वाम्बुले सैनो
वाम्बुले राडुङा सैनोतिड् बाम्मे । पापा, मामा, पापजेठा, मामजेठि, पापमाइला, माममाइलि, पापसाइला, मामसाइलि, पापकाइला, मामकाइलि, पापठाइला, मामठाइलि, पापअन्त्रे, मामअन्त्रि, पाचि (पापकान्छा, पापराइचि), माचि (मामकान्छि, मामराइचि) वातिम् । उपो, उमो, क्वारउपो, क्वारउमो, क्वा¥वा, मैजु, क्वा¥वाङ्वाप्सि, क्वा¥वाङ्मे । स्यारा (यापो), स्यार्मे (यामो), मामु (ह्याँमु), पुसै, नानि, च्वायो, रिवा, रिबे, भानिस, भान्जि, चाच्वा, चाच्वामे । दाजुङा जाहान भौजु वातिम् । दाजुख्वा भाइङा जाहान च्वाइम द्याल्मे वातुम । द्याल्मेख्वा जेठाजु यावा वातुम ।
सहरल्वा ज्वाल्चो बेबाख्वा सैनो पासि आज्वाकल्वाम । आचु ति ‘अंकल’, ‘आन्टि’ ओब्बे । आमचै अंग्रेजि सैनो तिम् । वाम्बुले राडुख्वा इक योर, सैनो मातिम् तिङ् राडु दुम्तिस् बाक्सि आचाप्ति । बाजि या आदुम्कि । ना राडु ना बाजि । उङतिड् वाम्बुले राडु तिकिमे । इस्तिमाखो इक सैनो पासाख् योर जेपुचाम तिमे ।
त्याँपिपि– ललितपुर महानगरपालिका– १५ सातबाटो भैरबटोल
