राडुमापाङ जिखिम न्वा बाउनङा चोखोनिटो न्वा
–मोहन शम्शेर राई (अञ्चल जाबा)
नेपालङा एकिकरणल्वा दुम्चो हिन्दुकरणल्वाङ ड्आम्बी राडुमापाक रुद्री, सत्य नारायण पुजा पाइमेइ आपाइमेइ ति ? इम्दा चिक्सी आफ्वा । तिवाइँ ड्आँमा चिक्चाल्वाम आम खाल्या पुजाङ योर आः ¥याक्बा डाःम बाःम ।
नुम्बो आः उपो उत्रबहादुर (च्याप्टेख्वा) याकाभ्यानि न्वा ब्याल्कान् दिनैहुँ पुजा प्वाचो थि द्याम । तिवाइ इम आमा पुजा पौमेमे द्यान्साखो आचिउः । आस्याङ द्यान्चाल आः पापा ज्वाल्मेइ नौ मैनाल्वास सन्दिपात ब्यात्थाक गुल्वाक्बेइ द्याम ।
नौठाङ ड्आङ्मा ड्अीवा पौम्वाल भाना–आम्नालाम बुढापाक्वाक आक मामालाइ ओब्बेइ ठ्वामुन्चो योर तिम । ‘नुम्बो इः स्याराक दिन्कादिन पुजा प्वाचो थि । त्याङ आङ आबा । उनुइ बाउन ब्लास्साक पुजा पानुङ्वा आल्वा इनब्ल्याम सुब्बेफाब्बे दुम्चो बाःम ।’ इल्वाङ आक मामाख्वाइ बाउन माल्ली डिक्बाक पुजा लाइपौम ।
‘ऊँ श्री गणेशाय नमः । हरि ऊँ तसतम् । ऊँ धुपम् । दिपम् । नैवेद्यम् । पञ्चामृतम् । अपुँगम् । घृतम् । कोदाली फलम् । बेल्लु पत्रम् । जाई पत्रम् । कुसम् । वनमालम् । अर्गम् । रक्त चन्दनम् ।’ ड्यान्सै बाउनख्वा फलाकै पासै ल्याच्चो थि । आक मामा इमतिच्वा सप्पै चरैपासै ल्याच्चाम थि । बाउनख्वा फलाकै पासै ल्याटुम नौठाङ ‘ल भेटी चढाएर गणेशको पूजा गर्ने’ द्यान्चो थि । भेटी बाउनख्वा डेमेइस्याङ ख्वाल तिवाँ पुजा छिटोस द्याम खोःरुम्चो थि । आतिवाँ आमब्यालसम्बा देमेइसे आडुम ।
आङ भट्टैपासि न्वा पुजा पाःपास्सीन आप्ल्याचो थि । आम पाराख्वास बखौल्वा निस खेपा आम कुडुल्वा पुजा दुम्चो थि । पुजा पाचाल बस्तु प्वास्साक थालै पाचाल पुजा सप्रै दुम्चो देःख्वा बाउन अबेल ब्लाच्चो थि । नुम्बोम दुखाचाल राति बाउनलाइ कुडुल्वास बास च्वाप्चाम थि । इल्वाङ आल क्वाल मज्जाम योर चै आमा बाया द्यान्चालवा उङ राडुमापाक ख्याल्बुन्चो चुलाल्वाम भान्सा इम बाउनख्वा आज्वाचो द्याम । इमलाइ सिक्वाल्वास आङ ड्आङ्मास चुला बनैपौखो आङ लङ्गौटी रिम्सिक भान्सा प्वाचो थि ।
उङतिड इम छेउछाउ ल्वाकुवाँ साःडाल्चो थि । आक मामालाइ बाउन ग्यार्पाब्बुन्चो न्वा भगुवान ग्यार्सिमेइ न्वा क्वाल्वास नानी वाच्चो थि । आक मामाख्वा बाउनलाइ ग्यार्पाच्चा बाक्चोजड घिउ, साम्बल, दुध, मरमसला सप्पै ग्वाक्चो थि । इम बाउनख्वा निसमाना साम्बल, निस माना क्वालो दुध, क्वाल माना घिउस्या फिक्साक खिर बैनपाति ज्वाचो थि । आमा बनैपाति जौवाइँ ग्वाक्बुन्चो थोकङा जौम । द्याम जौकान । तर आम राडुमापाक ख्याल्बुन्चो, ख्याल्निमेइ आजाउ आस्याङ देमेइ ति द्यान्साख्वा आः त्वाम क्वाक्कै दुम्साङ थि ।
इल्वाङ क्वालखेपाम पुजाल चै आः त्वाम दर्र बनैपामाक चेला पाउम् । ‘बाजे उङ ख्याल्कुमेइ जाचाम थोक आस्याङ आजानुइ ? जानुङ उन आमा ¥वानुइ ? बाउनख्वा देःमे– ‘नानी जाचाम थोकङा आत्ति । उनुक ख्याल्निमेइ काकुसमेत उङ आतुउँ । ड्आम्बी ड्आम्बी डा जामेइ थि । तर त्याप्पि आजाउ । आतुउँ ।
आस्याङ देचाल, क्वालखेप मधेस ह्याड आः जजनमानल्वा पुजा दिङ्माक लिङ्मेइ थि । हिलेपान द्याल ब्लाखाङ्मे । सारो काक्ड्आखो सिङ्मेइ थि । इल्वाङ क्वाल राडुङा कुडुल काकु फ्वायुङ । काकु गाउँम्मे । इल्वाङ चेलापाःम । आम ल्वाटा आरान्चोस् डा आति ह्वाला नि ? काकु ग्वाक्चोक इमस्याम आमाइ आबा वाङ्तिमेइख्वा काकु तुङ्मे । काकु तुसि तुङ्माक इम ब्अीच्वाक वाङ्तिम– आम ल्वाटा रक्सी ख्वाक्बुन्चो काकुखो मुर्चाम चै पुकुमेइ थि ।
उङ झसङ्गै दुङ्मे । नाःड्आम्बि स्वानुङ ड्अुचो ? वाउमाक आः त्वाम त्यार्बे । इल्वाङ खाक थु पासै कुडु ब्लाङ्माक ल्वाक्सेमपाती न्वा सुनकाकुख्वा च्वाखैदुङ्माक कुडु उडुङ्मे । इम दिनल्वाङ उङ्गु आम राडुतिच्वाङ कुडुल्वा आमा आजाउ देसाख्वा कसम जामेइ तिमाक उनतिच्वाक ख्याल्निमेइ आमाइ आजामेइ तिम ।’
इल्वाङ आम्सै ब्अीम्बे । चाकुचै आज्वाचो, आटुच्वा, आम घिउ, दुध, खुडो तित्चै जासी ड्अुचो । आम ख्वाक्चा पौमेइ भाँडो या आङ कुर्साक ब्लाटुमेइ डा आत्ति । आः त्वामल्वाङ आङ छन्डाङा ह्वाला द्याङ्म । राडुङ् कुडुल्वाम ठाम्चै भाँडोल्वा ङासी, रक्सीङ छिटा परै आडुम ह्वाला ? इम ङेवाङ ब्रोचो जाचाम आङ सिप हिब्बाक छक्का परैदुङ्म थि । राडु द्यालल्वा हाल्लिपिली डिब्वाल खोब्याक आङ फ्वाफ्वालल्वा पिसुप्टी ग्वाक्तुल्वाइ ‘छ.. छ.. छ..आम खोब्याख्वा झन्डै ख्याल्ङातिम । आक्वाल चिसो रैछा ।’
देन्सै योर सोजै पौम । इम बाउनङा आङ पुसिह्यासि न्वा चोखोनितो उङ राडुमापाङ ङास्र्वामल्वाङ ह्याठ्ठो चिम्चाम योर तिम बा आस्याति ? राइसे लम्लेस्साक ब्अीम्ति बाकिमा है राडुमापा उङतिचो ।
मानेभन्ज्याङ–५, ओखलढुंगा
त्याप्पि : यु.ए.इ. २०११ फेब्रअरी १२
लिब्जु–भुम्जु पूर्णाङ्क ४५, २०६८ बाट ।
