वाच्वा आल्वाख्वाइ आस्याक पुसि ? आमब्याल ति ‘आमेक उङ आदाङ्ति’ देसै आङ उच्वा कावाख् फेघु्रप्तुम । ङासि तुसुख् ब्लाख्वा निक्खो टुप्तुम । आङ डा टुप्सिरासिम रासिम, इम आङ ड्आम्बिम वाच्वान् ब्वाँचिमाक कुर्सै ब्लातुमेइ ङ्याल्डोङ बेसाइ ठ्याम्रै पौम । निक्खो च्याँच्याँ ख्राम्पातुम । आम सहरल्वाम मुयो कुडुवारा ब्वाम्मे । कुडुङा किम्सुल इल्वाङ पाब्बुन्चो पर्गालङा भानाल आचुक आमा पामिइ पामिकान्, ल्याखा आच्वाबि ।
इम भानाला बाँजो वाल्खा थि । त्याँठोचे कुडु पासि ज्याक्बिमेइ नाके रुक मैना लासिमे । इल ब्लाच्चो कुल्लितिचो भाना द्यालल्वाङ ब्लाम्मेइ बाःम । चाकुम उच्वाइ उच्वा । चाकु उच्वा, ब्अिच्वा । चाकु वाच्वा न्वा ब्अिच्वा । चाकु मदिसे । चाकु थाथाल्वाम जनजातितिड् ति । कुडु पाइचो मुयो निक्खोस् ब्वाचो ह्याचो स्याम्दा । ख्वाल्बोस् कुडु घडेर फुइपामुम्मे । आम्नालाम कास्कि फुइसाख् भानाल ढुर्बिम । इमतोला च्यापब्रोसे बाक्चाम इँटाङ कुडु चिरिम्मे । भातालाङ च्यादरङा छाना पाब्बे । इम झुप्रोगोड् कुल्लितिड् बाम्मे । चाकुख्वा मदिसे योर स्वाम्मे । चाकुख्वा तामाङ योर पाम्मे । चाकुख्वा मगर योर पाम्मे । इल्वाङ क्वाल ठाङ मुइमम्वाल बाजियोर पाम्मे ।
ठेकदार ब्लामे । अरै पामुम्मे । काम नास पाम्बोल बुर्मुम्मे । कुडुङ धनि ब्लामे । थामपाराक काम पामिए कुमुम्मे । उङचै आम्नाल बाक्साख्वा रुउम्मे । कोउम्मे । आम खासि कोमे । आम पुसिह्यासि रुउमे । ठेकदार ब्लामेइ बेलाल धावाधावा काम पाम्मे । लिम्खो ल्वामेइल्वाङ इमतिड् रापुम्मे । र्यान्डा र्याम्मे । काम आपामि । कुडु धनि ब्लामेइ बेलाल फेरि काम प्वाचोस पुम्मे । भाना आम्ना पुसिमेइसम्बा कुल्लितिचोख् काम पातिस बाम्मे । खुबिल खुबिल पुम्मे । आम्लाम काक्सि भानाल ठोबा पाम्मे । आमस्यालाम इँटा कुर्सै भानाल ठोम्मे । साइस्वाङ मदेसल्वाङ गाज्वा क्वाल ट्रक इँटा सडक पुम्ना थुपै्रपाति बाःमे । कुल्लिख्वा खुरुन्दार मुइसाख्वा ठोबा पाम्मेइ तिङ लाम आडेसो । स्याँक्रिम, सिमन्टि, फालामख्वा सडक ट्याक्टुमेइ बाःम । लाम हाल्चो मुयोतिच्वाङ लाम क्राँटेसिमेइ आमासेइ आब्अ्वामि । गाडितिच्वाङ पाँराख्वा पिच सडक नासपौमेइ आचिक्बि । चिक्साख्वाइ आमासेइ आनाइम् ।
द्यालल्वाङ पिचो मुयोतिचो सहरल्वा आसपुचाम, आसआपुचाम देसाख्वा आमाइ आचिक्बि । साल्मे, साल्चोतिचो रापुम्मे । जेपुम्मे । टुमपुम्मे । ख्याडा पापुम्मे । स्याँक्रिमख्वा घ्रोमपुम्मे । जाठ्ठा जाठि ओपुम्मे । मुर्ढा मुर्ढि ओपुम्मे । चाकुल ठ्वासिस आफ्वाचो गाल पापुम्मे ।
मदेसल्वाङ गाचो कुल्लितिचो इमस्याङ पुम्मे । मोबाइल्वा ख्वाख्वाल्बो स्वान्ढोमल्वा हिन्दि सालाङ ट्वाबिम । उतिङ आतिख्वा आङ्गुइ ख्वाल्बो स्वान्ढोम ब्अ्वार्साख्वा सालाङ पाम्मे । भानालाम कुडुल्वाम मुयोख्वा इम स्वान्ढोम ठ्वासिस आचाप्साख् हुक्फु ब्अ्वार्सिम । ‘ए भैया त्यो गीत सानो बजाऊ, हाम्लाई डिस्टर्ब भयो,’ वास्सै बुर्मे । भैयाचै आठ्वातिलाला पुसिम । उङ्गुइ इसङा आबुर्बा डामेइ थि । बुर्सि आचाबु । आस्याङ देन्चाल उङ चाकुन् कुडुल भारा ब्वाक्साख्वा बाङ्मेइ तिम । आल उङ ख्वाल्बो योर पासि आराङ्ति स्याङ ब्अ्वाङ्मे ।
इम मुयोख्वा आक्वाल ख्वाल्से र्वाक्सो तुलैपौमेइ रैछा ! भ्रस्टचार पौमाख् तिम् ! बेपार पौमाख् तिम् ! आम्से ख्वाल्बो कुडु पाइसाङ बाःम । इमसेख्वाल कुल्लि तुल्मुम्मे । घडेरि ड्अ्वाचाम्वाल डोजर ब्लास्साख्वा ड्ओपामुम्मे । बल्लाबल ड्अ्वासि तुमिमे । आम काठमान्डुल्वाम काक्सि आक्वाल फुइतिए मडमङा ब्अ्वार्सिम । हिलुम हिलुम जोसिमे । कुडु बनैपाचाल काकु चाहेदुम्मे । आम टोलल्वा नालाल्वाङ काकु ब्लास्सि प्लेउमेइ आक्वाल थोचे दुम्सि तुम्सुमे । काकु आबा । तुचाम काकु जाप्चामे । एबो कुडु पाइचोख्वा काकु जाप्साख्वा साँदि आबा । इस्तिमाख् इन्दार द्वाचाम पाम्मे । ज्वाक्चो मुयो माल्साख्वा डोपाब्बे । चाकुल डा इम इन्दार द्वाचासे इकगोता ग्याँस ब्अ्वार्सिख्वा मुयो सिम्मेइ या बाःम । बडेख्वाल्से लुम्बो ड्वासाख्वाङ रान्चो काकु ब्अ्वार्सिमे । आस्तिङ चुनेकाकु लाकालाका ज्वाक्चोङा ब्अ्वार्सिम । इन्दारल्वाम काकुख्वा कुडु पाचाम पाम्मे । कुडुङा जगल्वा लुङ पाच्चाम पाम्मे । ट्रकल्वाङ बडेख्वाल लुङ ब्लाब्बे । भाना द्यालपाङ क्वाँमाल्वाम लुङ ब्लाब्बे । इल्वाङ घडेरिल्वा पिलर फुक्चाम पाम्मे । फालाम रड पोब्बे । सिमन्टि, स्याँक्रिम (गिटि) वालिम्मे । पिलर फुक्चाम पाम्मे । इमगोता खिरिरि क्वालसरौ ख्वाख्वाल्बो ल्याबिम । इमतोला स्याँक्रिम फिक्बिम । काक्सि फिक्बिख्वा ड्अ्याक्बिम ।
बल्लाबल जगल्वा काक्सि ड्अ्याक्सि तुमिमे । इल्वाङ भुइतलाल्वा डिपिसि पाब्बे । पिलर फुक्चाम पाम्मे । पिलर फुक्चा भाना आम्ना खिरिरि सिङ तिम फालाम घेरा पाब्बे । पिलर फुक्सि ज्वाक्चो मुयो ब्लाम्मे । इल्वाङ मिसिनख्वा सिमन्टि लाक्बिख्वा इमगोता फिक्बिम । मिसिनख्वा ह्वाँदेपास्सै मिलैपाम्मे । इमतिच्वान कलाहाख्वा भाना आम्नालाम कुडुल बाक्सिस आफ्वा । क्वालनिस मैना डा उतिपाचाल्वास रुम्मे । पिलरल्वा काकु फिक्साख्वा पाको पाम्मे । पाको दुम्खो भाताल तले ढलान पाचाम डुब्बे । फालामङा खाम्बो याबिमे । भाताला सलक्कै दुम्चो पटाइ ल्याबिमे । इमतोला फालाङा रड ल्याबिमे । पोब्बे । इल्वाङ ढलान पाच्चाम पाम्मे । बडेख्वाल मुयो ब्लाम्खो मिसिनख्वा सिमन्टि, गिटि वालिम्खो भाता चाक्बिमे । आम्नालाम छेउल्वाङ भानालाम छेउ आरुम्मेइ सम्बा दिनभोरिस तिवाइँ ढलान पासाख् तुमिमे । इल्वाङ नाइम्मे । जाम्मे । तुम्मे । आम्से दुखापासाख् ड्आङ्मा बाक्सि आहिम्सि ज्वाला टाक्सै आन डेरा लिमिमे । आसपाचा आम म्वालतुल्मा पाचामेस् बाःम ।
आम इति दुम्मेइसम्बाल इम कुडु बनैप्वाचे कुल्लितिचो बडेजन रुउम्मे । भानालाम झुप्रोल हेपा ख्वाक्ति जाम्मे । नाइम्मे । बर्खाल्वा गाङ्गायुम ब्लाम्मे । इस्तिमाख् झुल क्लेसाख्वा ग्लवामिमे । आमाम पामिए हिम्मे । इल ब्लाक्साख्वा बाक्चो क्वाल वाच्वा न्वा ब्अिच्वान् थि । इमनिम्फा आल बाँचिवाइँ कुडुल्वा आन्चि तावा, च्वाइमे, नानितिड् फोनल्वाङ आम्से पुकाने, इम्से पुकाने वास्साख्वा चेइबिमेइ या ठ्वाइसिमे । असार ब्लामाख्वा चै इमनिम गार्जा क्लुम्चाम देसै द्याल लिपिङ्चिमे । इम बाँचिसेस् सासाडिङा बिहेपौचिमेइ क्वाल साल्चो साल्मेनिम् क्वालनै ठाउँ कामपाफु ल्वाँचिमे ।
इमनिम ल्वाँचिमाख् क्वाल साल्चो न्वा साल्मेन् ब्लाँचिमे । वाच्वा न्वा ब्अिच्वासे तिङ्चिम स्याङ पाङतिमेइ थि । आस्याङ देचाल इम ब्अिच्वाङा क्वाल ङ्याल्डोङ राइचिया थि । इम कुडु ढलान दुम्मेइ दिन ठेकदार, आङ ख्ल्याज्जिवा य्वाक्का ठेकदार, कुल्लितिचो इल्वाङ कुडुधनितिचोख्वा भोज ज्वाचो दुमिमे । रक्सि, बियर, सोः, चिउरा, डिउ आमामजाड् निक्खो जाम्मे, तुम्मे । डुमुम्मे । कालकाल वाम्मे । आमस्याल इम झुप्रोल बाक्चे उच्वाचै आङ ब्अिच्वा चाकुबिल योर सौम देसै र्याति योर पौमेइ ठ्वाइसिम । उच्वा ङासिख्वा डुक्तुमाख् आङ ताक्से देमेइ ठ्वाइसिम । इल्वाङ आङ ब्अिच्वा ठ्वार्सुम । इम ङ्याल्डोङ बेबा ठ्वार्सुम । उङचै आम्नालाङ हिप्साख्वाइ आहिप्तिलाला पुकुमे । ङासिख्वा डुक्चो मुयो आमा वाच्चा । आसदेसाख्वा इः बुढि आठ्वार्नो वाच्चा । इम ब्अिच्वा चै कुँकुँ देसै ख्राम्मेइ ठ्वाइसिम । इल्वाङ इम राति आमब्यालसम्बा गनगन पासै म्यालिमया तिया । इम्याङ दिस्कान डा फेरि आन कामल्वा जुमिमेइ हिम्मे ।
इम मुयो आचुति देसै चिवा पामे । पुकुमे । इम उच्वा न्वा ब्अिच्वान् ब्लापुङ्चिमेइ बडेब्रो आडुम्मेइ स्याम्डा । इम उच्वा क्वालनिस बिहे पाइसै आङ ब्अिच्वाख्वा प्ल्यासाख्वा क्वालनौबिल ल्वासितुम्चो द्याम देच्वा ठ्वाइसिम । इम ब्अिच्वा या आम उच्वाचै चारग्वाड वाच्वाल्वा कान्छा वाच्वा ड्याम । इम आङ ङ्याल्डोङ तावा आम कान्छा वाचापट्टिम आति ड्याम । इस्तिमाख् रैछा इम ङ्याल्डोङ उच्वाबेबा ह्वाँलाह्वाँला बुबु ज्वाक्चो हिम्मे । इम आङ पोःचै चिकाप खुच्च्याम हिम्मे । चाकुमेङ तावा तिमाख् स्याम्डा इम उच्वाख्वा इम बेबा कुर्सुमेइ आहिम । आङ ब्अ्वामोबिल्वाङ जेइलि डिम ।
इम्याङ क्वालनिस दिन नौठाङ क्वालनैखेप ङासिख् दुक्तुमाख् आङ ब्अिच्वा टुप्तुमे । आङ ब्अिच्वाचै कुँकुँ ख्राम्सै लामप्याड प्रोल्वाम स्याम्डा । डुक्सोस थि । भाना आम्नालाम ब्अिच्वातिड् मुइम्माख् इम उच्वा झन्नेखाम ठ्वारिम्मे रै । इल्वाङ उच्वाचै लिबालिबा लिम्माख् झुप्रोल उडिमाख् बाःम । इल्वाङ रातभोरि खिसापौचिमे ठ्वाइसिम थि ।
नुम्बो आक उमोख्वा त्वाम सर्गाल्वा दाम्चो तोसेलपुम्ला क्वाल सोरु काइसा पुसिम्वाल आचुति वाच्वा ल्वाचा राक्तुम रै देसाख्वा वाङकिम्मेइ थि । त्यास डा नाके इम ब्अिच्वा वाच्वा ल्वाम रै । आङ तावा कुर्सुमाख् लिबालिबा हाल्म रै । डुक्सो आङ कान्छा वाच्वा थामस्याल हालयाति इमब्यालाल्वास आचुन्वा फोनपासै हाल्म रैछा । इम ब्अिच्वाङ ठाङल्वा उङ्गु तिङ्मेइतिङोइ हालुङ्सो । आस्याङ देन्चाल बिहे देमुन्चो क्वाल उःच्वा न्वा क्वाल ब्अिच्वा न्वा ब्लेमुन्चो चेमुन्चोसम्बा क्वाल दुम्साख् बाक्चाम तिम् । क्वाल्वाङ राम फालाम, क्वाल्वाङ राम सिङङा आति । उङ ग्लाङ्मे, बल ब्वाँमे देसाख्वा आचु तिरिइए टुप्चाम । टुप्सिराचोख् चै ख्याचाम । इम डा डुम्सिस आचाप्तु ।
ब्अिच्वा देमुन्चो बेबा लाचाम मिसिन आति । उच्वाख् टाच्चाम, टुप्चाम फुटबल या आति । ब्अिच्वाख्वाइ ब्अिम्चाम बाःम । उच्वाख्वाइ ड्अिवा क्रियाम बाःम । आचु तिरइए इमबिल्वास बिहेपाचाम । आक्वाल्वाक फकेइ पामिवाइँ बिचाम । आचु डाक्तिए इम्यास रेब्लाच्चाम । ब्लापुचाम या आति । आम सामराम देमुन्चो बडे थोचेम अजुम्बरि आति । इस्तिमाख्, क्वाल उच्वाख् क्वाल ब्अिच्वा ब्लाच्चाम । क्वाल ब्अिच्वाख् क्वाल उच्वाबिल्वाङ ल्वाचाम नुम्बोल्वाङ दुम्चो मल्टन बाःम । साल्चो साल्मे बामुन्चो बेलाल ल्याखा आज्वाम्सि तिङ आम बैसो ह्याल्सै ल्वाम्वाल थाल्वाइ बास तिर्सि आप्mवा । इम फल्नि वाच्वा डा ल्वाम । आमस्याल आङ फल्ने या झुप्रोगोड् फ्लाफ्लाम जामजाम दुम्मेइ हिप्साङ बाङ्म ।
ललितपुर महानगरपालिका–१५ भैरबटोल
रचना मिति – २०७५ भदौ ३ गते
(कार्टुन गुगलबाट साभार गरिएको हो । सम्पादक)
