Author: लिभु संवाददाता

म अकालमा मरें भने   कर्कलाको पातमा अडेको पानी जस्तै भर नभएको मन्छेको जीवन कुन हावाको झोक्काले कति बेला झारिदिन्छ कसैलाई थाहा हुन्न। मेरी आमा मेरो खातिर आँसुको बलिन्द्र धारा झार्दै पिडाले भरिएको छाती आफैले पिटीपिटी अनि अभागी आफ्नो निधार भुइँ र घरका भित्ताहरूमा ठोकीठोकी डाँको छोडेर अरुभन्दा बढी रुनु हुँदो हो र मेरो निस्वास […]

सम्पदा : खुवालुङ संरक्षणमा यायोक्खाको चासो खुवालुङ किराती सभ्यता र संस्कृतिको महत्वपूर्ण स्थानको रूपमा रहेको छ । खुवालुङको बारेमा किरात राई समुदायमा प्रशस्तै मिथकहरू रहेको छ भने आज पर्यन्त संस्कार संस्कृतिगत काम गर्दा नछौंहरूले सशरीर नै पुगेर वा नछौंको ज्ञान शक्तिको माध्यमबाट भए पनि खुवालुङ पुग्ने वा खुवालुङलाई पुकार्ने काम हुँदै आएको छ । खुवालुङ […]

वाम्बुले राई थातथलोमा मौलिक नामको पुनःस्थापना गणेश राई ओखलढुंगा जिल्ला मानेभन्ज्याङ गाउँपालिका–३ वामद्याल (उँबुगाउँ)को ऐतिहासिक तथा सांस्कृतिक थलो ढ्वाङ्कुटारमा यो वर्ष (२०७७ साल साउन पहिलो साता) ‘ढ्वाङ्कुम चोक’ स्तम्भ निर्माण गरी नामाकरण गरेपछि समाजमा नयाँ आकाश उघ्रेझैं भएको छ । यसअघि ‘बेरोजगार चोक’ भन्ने गर्थे । नयाँ नामधारण गरेसँगै यो चोकले नयाँ तरंग पैदा गरेको […]

‘प्याटेन्ट राइट’का निम्ति विश्वव्यापी कोङकोङमा वादन प्रतियोगिता गरिदै गणेश राई काठमाडौं– ‘कोङकोङमा’ (बिनायो) एक लोकबाजा हो । किरात समुदायमा आदिम कालदेखि प्रचलनमा रहेको यस बाजाको अग्राधिकार (प्याटेन्ट राइट) कायम गर्न पहल अघि बढेको छ । किरात राई सांस्कृतिक कलाकार संघले आफ्नो १६औं स्थापना दिवसको अवसरमा पारेर विश्वव्यापी अनलाइन कोङकोङमा (बिनायो) वादन खुल्ला प्रतियोगिताको घोषणा गर्दै […]

मुक्तक १. उभौली क¥याङकुरुङले आकाश छुँदै भने उभौली लाग्यो माछाको हुलले नदी उधिन्दै भने उभौली लाग्यो हलो जोत्ने कृषक नदी तीरमा बल्छी खेल्न पुगे संसारी माईको पूजा गर्दै भने उभौली लाग्यो । २. उधौली हिउँदमास ओर्लिदा फाफरे चरी बेंसी झर्छ माछा बहँदै ओरालो, क¥याङकुरुङ बेंसी झर्छ किसानहरू भित्र्याउँछन् अनाज गर्छन् न्वागी हिमाल, पहाड, तराई चौतर्फी […]

बागबर्ण, चौरास घर र वाम्बुले मुक्काचो बागबर्ण त्यस्ता थिए : बागबर्ण गुजी उपो आक्वाल ख्वाल्चो थि उपो ? सोधेँ बाजे (जस्तलाल)लाई । जवाफ पाएँ, ‘इ बुस्याङ रोच्वाख्वाल्चो डा आङ फिलास थिय्वा हौ जाँठा ।’ सिकुवामा बसेर हुक्का तान्दै गरेको मेरो बाजे र म बिचको सवाल जवाफ यस्तो थियो । २०३७÷३८ सालतिरको प्रसंग हो । २०४० […]

२०२२ सालमा फौदारी गरेरै काठमाडौंमा साकेला देखायौं कुमारी कृष्ण राई नेर्पा (खोटाङ)देखि काठमाडौं ९९ कोश छ । हामी हिँडेरै जान्थ्यौं काठमाडौं । हिँडेर सात दिनमा पुग्थ्यौं । साथमा खसी पनि लैजाँदा चाहिँ ९ दिन लाग्थ्यो । नेर्पाबाट दिक्तेल हुँदै हलेसी पुग्थ्यौं । त्यहाँबाट दुधकोशीको जयरामघाट हुँदै राष्ट्रगानका रचनाकार व्याकुल माइलाको गाउँ सोक्माटारबाट सुनकोशी किनारैकिनार बादुरा […]

संस्कृति : वाम्बुले राईको विवाह -शुभराज राई र गणेश राई वाम्बुले राई भावाचाचो पाछाभित्र विवाह यसरी सम्पन्न गरिन्छ । मानेभन्ज्याङ गाउँपालिका–५ उदैपुरस्थित दुपिलटोलका भट्टु र काभ्रेपलान्चोककी तामाङबीच २०७७ माघ १२ गते किरात वाम्बुले राई परम्पराअनुसार विवाह कार्य सम्पन्न भएको छ । उक्त विवाहमा नाक्सो सन्तबहादुर राई, ङाबुचोहरू अमृतबहादुर राई, कर्णबहादुर राई, बलबहादुर राई, शरणजित राईले […]

सुमधुर स्मृतिमा लप्टन जितबहादुर राई : जो लिएर होइन दिएर गए यतिखेर मेरो पापसाइला (साइला काका) लप्टन जितबहादुर राईको बारेमा केही लेख्न गइरहेको छु । नाम : जितबहादुर राई (वाम्बुले मुक्काचो) ब्रिटिस गोर्खा सैनिक नं. ४९९३२९ एलटी (क्युजिओ) र जीआर (एमटीओ) जन्म : १९९५ फाल्गुन, उँबु–८ सिम्काकु, ओखलढुंगा निधन : २०६४ कार्तिक १०, काठमाडौं श्रीमती […]

स्यामुना/सेमुना : हतुवा–आमचोक क्षेत्रमा नाचिने साकेन्वा सिली थाम्पुकहाङ्मा सुम्निमालो२ (लहइ थाम्पुकदिवा पारु सेमुना२ नि लइ लइ हा हा हा)२ तुप्लारिदा यÞङ्हान युङा२ (लहइ सुविताङ्ओ याहारि सेमुना नि लइ हा.हा.हा.)२ सुविताङ्ओ याहारि ओनइ हाङ्चेउ सुविताङ्ओ याहारि ओनइ हा. हा. हा. (हुर्रि हुइ. छइ छइ छइ..)२ परिचय किरात बान्तावा राईहरूको मूख्य चाड साकेन्वा÷साकेवा÷साक्खेवा हो । जसमध्ये ‘स्यामुना÷सेमुना […]